Een onderwijsassistent of onderwijsassistente is een medewerker op een basisschool, in het voortgezet of het speciaal onderwijs. De onderwijsassistent assisteert de leraar met verschillende taken, zoals eenvoudige routinematige inhoudelijke taken, begeleidende taken en administratieve taken. De onderwijsassistent is niet verantwoordelijk voor wat er in de klas gebeurd, de leraar draagt te allen tijde de eindverantwoordelijkheid. 

Er zijn ook gespecialiseerde onderwijsassistenten zoals de technisch onderwijsassistent, die ook nog wel eens amanuensis wordt genoemd. Deze vind je vaak in het voortgezet onderwijs als assistent van de natuurkunde- of scheikunde leraar.

In het speciaal voortgezet onderwijs wordt dit beroep vaak klassen-assistent genoemd. Er zijn veel overeenkomsten met de onderwijsassistent, maar de verzorgende taken kunnen een uitgebreider karakter hebben. Denk dan bijvoorbeeld aan toezicht op medicijngebruik en ondersteuning bij het gebruik van medische apparatuur. Daarnaast wordt van deze onderwijsassistent een grotere rol verwacht in het stimuleren en motiveren van leerlingen.